Tijdens het Reizen naar Morgen congres vond een boeiend panelgesprek plaats waarin vier inspirerende succesverhalen werden gedeeld. Vanuit verschillende domeinen gaven de sprekers niet alleen een inkijk in hun succesvolle projecten, maar deelden ze ook waardevolle inzichten en praktische tips met het publiek én elkaar. Ze spraken over de uitdagingen waarmee ze te maken kregen en hoe ze met creatieve oplossingen nieuwe wegen hebben gevonden om toerisme en lokale betrokkenheid te versterken. Samenwerking speelde in al deze trajecten een belangrijke rol en allemaal streefden ze ernaar om bezoekers, bewoners en lokale ondernemers met elkaar te verbinden.
Stef Moens nam het publiek mee in zijn project Giftshop, Isabelle Hollevoet sprak over Sprankelend Hageland, Stéphanie Masuy lichtte het initiatief Museum aan Huis toe, en Lisa Yde vertelde over het concept Boer zoekt Bank.
Lisa Yde – Boer zoekt Bank
Bewoners betrekken bij toerisme kan heel simpel zijn. Plaats een leuke bank bij boeren die zich graag willen verbinden met toeristen en het gesprek komt bijna als vanzelf op gang. Dat deden ze dus in Sint-Laureins, een plattelandsgemeente in het Meetjesland met veel landbouw. Het project is in de coronaperiode gestart toen er veel behoefte was aan verbinding met elkaar. “We wilden de afstand tussen burger en boer verkleinen”, vertelt Lisa, die een akkerbouwbedrijf runt in Sint-Laureins. “Boeren willen graag hun verhaal vertellen en in gesprek te gaan met de toevallige passant of toerist.” En zo was ‘Welkom Hier’ geboren met steun van de gemeente en de plaatselijke toeristische organisatie die met het eerste idee kwamen. “We zijn heel klein gestart met drie bedrijven die een picknickbank bij hun bedrijf plaatsten, nu zijn het er 10. Het bankje wordt ingericht als gezellige plek met een boekenkastje, een Geocache of een boerderijwinkel. Het is eenvoudig, maar brengt heel veel te weeg.” Het is volgens Lisa leuk om de trots voor de regio zelf over te brengen. Ze heeft nog een tip voor anderen die ook met Reizen naar Morgen aan de slag willen gaan. “Wees creatief, denk out of the box en ga over grenzen heen.”
Isabelle Hollevoet – Wijntoerisme in het Hageland
Mensen connecteren met hun omgeving was ook het doel van Sprankelend Hageland. In het Hageland wordt al van oudsher wijn verbouwd. Maar de regio stond niet bekend als wijnregio die je ook kunt bezoeken. “We hebben een brainstorm georganiseerd met iedereen die het wijntoerisme op de kaart wilde zetten”, vertelt Isabelle Hollevoet van Toerisme Vlaams-Brabant. “We stonden versteld van de opkomst met maar liefst 80 belangstellenden. We wilden het bezoeken van een wijndomein laagdrempelig maken. Wijn passend in het landschap met het verhaal erbij.” In de tijd dat het project loopt is er veel veranderd in het Hageland: “We zien dat de wijnbouwers zelf initiatieven nemen zoals een wijnbank op een heuvel. Zelf zijn we de regionale horeca aan het stimuleren om Hagelandse wijn op de kaart te zetten.” Haar ultieme doel is dat de wijnhuizen het project zelf gaan dragen en ze vanuit Toerisme Vlaams-Brabant meer ondersteunend kunnen werken. Inmiddels is het wijntoerisme veel groter geworden en uitgewaaierd naar Nederland en Duitsland. “We hadden nooit gedacht dat dit kleine verhaal met passie zo groot zou worden. Ik wilde zeker geen massatoerisme teweegbrengen” vertelde Isabelle. “Het gaat om het respect voor de plek. Dat de wijnboeren met respect voor het ambacht hun verhaal kunnen vertellen.” Geholpen door covid zien ze dat vooral veel bewoners hun eigen streek hebben ontdekt. Deze tip heeft Isabelle ook nog: “Werk vooral samen. Samenwerken werkt versterkend voor heel het verhaal. Als iedereen het verhaal uitdraagt maakt dat het veel sterker.”
Stefanie Mausy – Museum aan Huis
Tijdens hun lange sluiting bedacht het Museum van Elsene een bijzondere manier om in die periode haar werken toch te kunnen tentoonstellen. “We vonden dat we niet dicht konden blijven en vonden de oplossing in een project waar we een sociale actor moesten worden. We zijn toen gaan samenwerken met een expert op het gebied van sociale interventies en projecten met bewoners.” Het idee is eigenlijk heel eenvoudig. Bewoners halen kunst in huis en geven daar een heel persoonlijk verhaal aan. We waren niet meer de expert maar de facilitator, en dat zet kunst op een andere plaats.” Het werven van buurtbewoners was vooral een kwestie van de buurt intrekken. Stefanie: “We hebben letterlijk op de deuren in de wijken geklopt.” Het project is na 10 edities gestopt omdat de cirkel om het museum voltooid was. “We hebben echt onze buren leren kennen en kunnen werken aan sociale cohesie. De bewoners zijn effectief museumambassadeurs en vrienden geworden. Ik zie ze op het terras en op hun verzoek organiseren we elk jaar een bbq.” Als je zo gaat denken zijn er volgens Stefanie tal van opportuniteiten. “We hadden 200-300 bezoekers op een weekend, dat is best wel druk in de huiskamers, maar de uitstraling was nog veel groter.” Tips voor wie een dergelijk initiatief zelf wil starten heeft Stefanie ook: “We hebben de brainstorm laten begeleiden door een externe partner en bij die sessie was de directeur van ons museum actief aanwezig. Dat zorgt in de top van je organisatie voor draagvlak.” Maar je moet ook lef hebben. “Het oorspronkelijke idee was om de kunst in de huiskamers te projecteren maar dat gaf niet het goede gevoel en impact. Toen de verzekering het akkoord gaf, kon de echte kunst tijdelijk naar de huiskamers verhuizen.” En dan nog een uitsmijter: “Verken je biotoop, stuur niet alleen uitnodigingen, maar ga erop uit.”
Stef Moens – Giftshop Gent
In Gent hebben ze sinds kort wel een hele bijzondere giftshop die bezoekers onderdeel wil laten uitmaken van de lokale community. “Wat neem je mee uit de stad en wat laat je achter”, vatte Stef het initiatief krachtig samen. “We begonnen met het besef dat elke bewoner ook een bezoeker kan zijn.” Begrippen als bewoners en toeristen zijn in zijn optiek inwisselbaar. “We zien in het debat veel polarisatie. We willen juist verbinden en kennis de stad binnenhalen.” Onze giftshop zit in de domeinen, jeugd, cultuur en toerisme. Daar kunnen kunstenaars elke dag een nieuw publiek aanboren. “In het zogenaamd Graffitistraatje zagen we al veel kunstenaars met bezoekers in gesprek gaan. Toen er een pand vrij kwam was dat een mooie opportuniteit.” Niet alleen voor kunst en sociale interactie, maar ook om maatschappelijke thema’s op een bijzondere manier aan de kaak te stellen: “Zo hebben we voor één avond een hele keuken en restaurant opgebouwd en met to-good-to-go producten voor de gasten gekookt. Op de tafels werden de borden niet afgeruimd maar op elkaar gestapeld. Ook als er nog wat op lag. Daarmee willen we voedselverspilling onder de aandacht brengen.” De discussie over drukte door toerisme heeft volgens Stef veel met beeldvorming te maken. “Vervang in het verhaal dat er veel toeristen zijn op een bepaalde locatie met de mededeling dat het er druk is. Door wie is voor ons irrelevant.” Uitdagingen voor de Giftshop zijn er zeker ook: “We zijn heel open naar allerlei mensen en er zijn veel deelprojecten ontstaan. Fotografen die foto’s van de stad maken, mensen die eigen snoepjes maken, noem maar op. Het is best lastig dat allemaal gefinancierd en ondersteund te krijgen.” Dat was bij de start in de kern nog best eenvoudig: We hadden ervaring in het aanvragen van culturele subsidies maar niet in toerisme. We hebben dan gewoon een mail gestuurd met ons idee en er werd heel positief op gereageerd.” En wie denkt dat na het eventuele opdrogen van subsidies het project een stille dood zal sterven, kan wel eens bedrogen uitkomen: “Wij gaan niet stoppen, we zijn nogal doordrammers. We willen komaf maken met de giftshops met Chinese spullen. We gaan, als we deze grote locatie niet meer kunnen betalen, vast oppoppen in een klein winkeltje. We blijven kabaal maken.”