Volgens de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens zijn vrije tijd en vakantie een fundamenteel recht. Toch komt één op vijf Vlamingen er niet aan toe, vaak door beperkte middelen. En laten het nu net die personen zijn die het meest nood hebben aan het opladen van hun batterijen. Via Iedereen Verdient Vakantie, ondersteunt Toerisme Vlaanderen sociale organisaties en verenigingen die mee vakantiedrempels helpen te verlagen.
Rap op Stap
“We zorgen ervoor dat mensen met een beperkt budget op een leuke manier hun vrije tijd kunnen invullen.” Roeland Schaeken van Rap op Stap vertelt dat er een enorm vrijetijdsaanbod is voor mensen met een beperkt budget maar dat dat aanbod niet altijd tot bij de betreffende personen komt.
Daar brengen we graag verandering in. “Zo zijn we gesprekken aangegaan met mensen die we de werking van Iedereen Verdient Vakantie uitlegden. Op die manier is de methodiek van Rap op Stap alsmaar verder ontwikkeld.” Er zijn ondertussen 100 kantoren verspreid over heel Vlaanderen die mensen in contact brengen met Iedereen Verdient Vakantie. “Het verschil tussen een Rap op Stap-kantoor en een toeristisch kantoor zijn de mensen die er binnenstappen. Een toeristisch kantoor is voor de inkomende bezoeker, een Rap op Stap-kantoor voor de mensen die lokaal willen participeren aan een vakantie of een daguitstap.”
Ervaringsdeskundigen
De medewerkers van de organisatie zijn vertrouwd met hoe het is om met een beperkt budget in het leven te moeten staan. Iedereen Verdient Vakantie maakt afspraken met aanbieders die korting geven. “Wij zorgen ervoor dat de korting ook effectief tot bij de mensen komt”, aldus Schaeken. Ook brengen ze de rest van de drempels in kaart. “Heb je een valies om mee op reis te gaan? Kan je het betalen? Op welke manier? Welke drempels ervaar je? Heb je vervoer?” Van alleenstaande ouders tot mensen in de schuldbemiddeling of personen die in een sociale werkplaats werken. “Eigenlijk is de grootste gemene deler hun beperkte budget.” Omdat iedereen dat op zijn eigen manier ervaart, is het belangrijk om het gesprek aan te gaan, meent Schaeken. Voor alleenstaande ouders die het moeilijk vinden alleen op vakantie te gaan, worden er bijvoorbeeld groepsreizen aangeboden.
Tijdens zo’n reis kwam Schaeken in contact met Marina. “Zij ging voor de eerste keer met haar dochtertje naar de zee. We kunnen ons dat moeilijk voorstellen, maar er zijn mensen die de zee nog nooit gezien hebben”, vertelt hij. “Als je dat dan kan waarmaken voor mensen, dan maak je echt wel een wezenlijk verschil.”
De Brug slaat bruggen
In de filosofie van Reizen naar Morgen, wil Toerisme Vlaanderen zo veel mogelijk plekken en mensen met elkaar verbinden. De naam van vzw De Brug zegt het al: “De Brug wil een brug zijn tussen de kwetsbare mensen en de samenleving”, legt Johnny Van De Brug uit.
De vzw krijgt subsidies van Vlaanderen. “Om die kwetsbare mensen een plek te geven van waaruit ze opnieuw kunnen groeien”, licht Van De Brug toe. Reizen, computerlessen, middagmalen, en zo veel meer. Van De Brug weet hoe belangrijk dit soort dingen zijn. “Rond mijn 50e verjaardag raakte ik in de problemen en ben ik uiteindelijk in De Brug terechtgekomen, waar je het gevoel kreeg dat je welkom was”, vertelt hij. En al snel merkte Van De Brug dat hij zelf ook iets kon betekenen en zo kreeg hij weer een doel. Zestien jaar later is hij vrijwillig coördinator om er te zijn voor mensen die, net als hij, struikelblokken moesten overwinnen om hier te geraken. Als zij graag iets willen betekenen, worden ze vrijwilliger. Dat zijn er nu in het totaal al zo’n 75.
Dromen met een klein budget
“In het voorjaar gaan wij naar Lombardsijde aan de kust. We nemen gezinnen mee die daar geen mogelijkheden toe hebben.” Met een beetje passen en meten, zijn ze voor 35 euro een week weg. “Grote budgetten zijn aan ons niet besteed”, meent Van De Brug. Met een klein budget kan vzw De Brug namelijk al veel realiseren.
De kracht van verbinding
Naast Rap op Stap en vzw De Brug zijn er binnen het netwerk Iedereen Verdient Vakantie nog zo’n tweeduizend partners die hun krachten bundelen om vakantie waar te maken voor iedereen. Netwerkverbinder Carine Geboers ondersteunt het initiatief voor de regio Limburg.
Zij zoekt actief naar kansen of vraagt waar partners mee zitten. “Samen gaan we op zoek naar oplossingen die nog meer vakantiekansen kunnen creëren.” Van een heuse bemiddelingscentrale die mensen telefonisch te woord staat tot netwerkverbinders die partners actief met de organisatie verbinden. “Reizen naar Morgen en Iedereen Verdient Vakantie zijn twee logische zaken die samengaan”, vertelt Geboers.
Van onderuit werken
“Ons netwerk werkt ook bottom-up. Dus wij gaan met onze voelsprieten in het netwerk. Wat leeft er? Wat gebeurt er? Zijn er nieuwe samenwerkingen mogelijk? Ook dat is helemaal in de geest van Reizen naar Morgen.” Ondanks het feit dat Geboers dit werk al acht jaar doet, verrast het haar nog steeds te zien hoe veel impact een vakantie op een mensenleven heeft. “Een tijdje geleden was er een vrouw die ons een bericht stuurde: ‘Ik wist niet dat ik sociaal kon zijn.’ Wat bleek: als je in armoede leeft, kan je geen koffie gaan drinken; je kan geen uitstapjes maken, want je hebt daar geen geld voor.” Op die manier raken mensen sociaal geïsoleerd. De vrouw ging mee op vakantie en nam deel aan de algemene activiteiten, die meestal gratis zijn. “Ze is daar aan de praat geraakt met mensen en ze heeft een kant van zichzelf herontdekt, waardoor ze als een ander mens naar huis ging.”
Vakantie maakt iedereen beter
“We kennen de effecten van vakantie: eens uitrusten, op je positieven komen, de familiebanden aanhalen, … Maar voor mensen in armoede is vakantie vaak ook een transformerende ervaring.” Zo ging de vrouw in kwestie als vrijwilliger bij de organisatie aan de slag en kon zo weer deel uitmaken van de maatschappij.
Maar dit geldt ook voor kinderen, waarvan een vierde niet op vakantie kan. “Als de leerkracht op de eerste schooldag vraagt ‘Hoe was je vakantie? Of waar ben je op vakantie geweest?’ Voelt een kwart van de kinderen zich aan de kant gezet en moeten zo hun schooljaar beginnen.” Ook daar wil Geboers iets aan doen.
Center Parcs brengt mensen samen
Laten we ook de ondernemers niet vergeten in het verhaal van Iedereen Verdient Vakantie. Center Parcs biedt bijvoorbeeld in al hun vakantiedomeinen een sociaal tarief aan voor mensen met beperkte middelen. Voor hen was het heel logisch die samenwerking aan te gaan. Niet alleen omdat ex-collega Carine Geboers hen benaderde met de vraag samen te werken, maar ook omdat ze zo goed weten hoe belangrijk vakantie is.
Wat begon met dagrecreaties voor mensen met een beperkt budget, mondde later uit in logies. “Wij bieden exact hetzelfde aan, als voor elke reguliere klant: een verblijf in een vakantiewoning met de daarbij horende faciliteiten”, legt Liesbeth Vandamme uit. Mensen die vanuit Iedereen Verdient Vakantie bij hen terecht komen worden niet anders behandeld dan andere klanten. Wel betalen zij een vastgelegd (lager) bedrag.
Familienormen en -waarden
“Dat gevoel van vakantie, en er even tussenuit gaan, is enorm belangrijk”, weet Vandamme. “En vanuit Center Parcs, met onze familienormen en -waarden en ons sociaal engagement, vinden wij het ontzettend belangrijk dat iedereen op vakantie kan gaan.” Center Parcs doet hier haar uiterste best, met liefde en plezier. “Wij willen al onze klanten een onvergetelijke tijd bezorgen, mensen samenbrengen in de natuur en herinneringen opbouwen. Want dat versterkt de mentale weerbaarheid van mensen.”
Het verhaal van Erika
Erika is als alleenstaande moeder van twee kinderen opnieuw aan het studeren en moet het doen met een minimum werkloosheidsuitkering. “Het is niet altijd gemakkelijk om dan in de vrije tijd met de kinderen iets te kunnen doen en zeker niet in de vakantie”, legt ze uit. “Dat is eigenlijk bijna uitgesloten, omdat het financieel niet haalbaar is.”
Toen ze een daguitstap wilde boeken bij Rap op Stap, kreeg ze te horen dat ze een midweekje of verlengd weekend Center Parcs kon boeken voor een klein prijsje. “Ik kreeg een glimlach op mijn gezicht”, vertelt Erika. “Nu kan ik toch eens iets gaan doen met de kinderen en op vakantie gaan.” Nu ze studeert voor maatschappelijk werker, hoopt ze als ervaringsdeskundige aan de andere kant te kunnen staan. “Ik wil mensen meegeven dat als je echt de juiste mensen tegenkomt, een gepaste begeleiding krijgt en goed doorverwezen wordt, je eruit kunt geraken. Het kost moeite, sowieso, en het is zeker niet altijd gemakkelijk, maar ik wil tonen dat als je wilt en je de juiste mensen rondom je hebt, je de kracht kan vinden om eruit te geraken.”
Gonnie Appel maakt vakanties voor iedereen mogelijk
Naast Center Parcs zijn er ook verschillende kleinere ondernemers die maar al te graag hun schouders zetten onder het initiatief Iedereen Verdient Vakantie. Gonnie Appel is zo iemand. Als uitbater van camping De Lage Kempen in Hechtel-Eksel biedt ze samen met haar man, naast een financiële tegemoetkoming ook brede pakketten aan om andere vakantiedrempels te elimineren.
“Iedereen Verdient Vakantie vroeg mij in 2001 of ik mee wilde instappen in het project van budgetvriendelijke vakantie voor mensen met een beperkt budget.” Ze stemde hiermee in op voorwaarde dat er niet enkel mensen met beperkte financiële middelen welkom zijn omdat dat voor haar verkeerd voelde. “Dan worden ze juist gestigmatiseerd en dat wilden we niet.” En zo gezegd, zo gedaan.
Ontsnappen uit de realiteit
“We hadden hier een meneer met vier kinderen”, begint ze. “Hij had een goede baan, hij was ingenieur, maar kanker bij vrouwlief en bij een van de kinderen. En al die rekeningen die altijd maar bleven komen, hebben hem zover gebracht dat hij in schuldbemiddeling terecht kwam.” Appel vertelt dat het soms confronterend kan zijn. Tegelijkertijd hadden de kinderen hier de tijd van hun leven. “Dat maakt het voor ons waard om het te doen.”
Helpen waar kan
Bezoekers kunnen er met het openbaar vervoer geraken maar Appel en haar man zijn ook bereid hen op te halen als ze bijvoorbeeld veel boodschappen bij hebben. Als ze nog iets nodig hebben, stoppen ze graag even bij een supermarkt in de buurt. “Dan kunnen ze boodschappen doen en nemen we alles mee.” Ook fietsen huren en minigolfen is mogelijk. “Ze krijgen alles erbij wat andere kinderen eventueel ook krijgen zonder dat het extra geld kost.”
De campinguitbaatster verwijst naar wat Vlaams Minister Ben Weyts destijds zei: “Jullie moeten je inzetten voor mensen met een beperkt budget en voor mensen met kinderen en voor de ouderen en ook voor mensen met een beperking.” En zo gezegd, zo gedaan. Appel stapte mee in het netwerk waarin ze, naar eigen zeggen, zo veel van anderen kon leren. En ze doet het niet voor een schouderklopje of een dankjewel, maar vooral voor anderen.