Genius loci: de ziel van een plek

Els Goethals

Xavier Tricot is geboren en getogen in Oostende. Van jongs af aan bewondert hij het ritme van het wisselende tij, de weidse horizon voorbij. Ik maak kennis met een man die al zijn leven lang gefascineerd is door ‘zijn’ stad. Zijn het de golven van inspiratie die door de eeuwen heen uitdijen in de straten? De bijna tastbare voetsporen van de grote Oostendse meesters Ensor en Spilliaert? Al decennia lang houden deze veelzijdige kunstschilders hem in de ban.

Xavier verwierf internationale faam als Ensorkenner, geeft lezingen, is curator van tentoonstellingen en beoefent zelf verschillende kunstvormen. Hij gunt ons een blik op plekken die hem bezielen.

Kijken, kijken en nog eens kijken

De kunsthistoricus pur sang lijkt niet verbaasd als ik vraag wat ‘reizen naar morgen’ voor hem betekent.

Zelf reist hij de wereld rond op zoek naar indrukwekkende architectuur, uniek erfgoed en markante musea. Van de Grote Muur in China tot de Rothko Chapel in Houston. Diego Velázquez bewonderen in Madrid of thuiskomen bij James Ensor in het Getty Museum van Los Angeles.

Xavier: “Voor mij staat reizen en toerisme in het teken van het begrijpen van historische gebouwen. Op zoek gaan naar de typische, plaatsgebonden sfeer. Dit geeft duiding aan de identiteit, de cultuur en authenticiteit van de lokale bevolking”, vertrouwt Xavier mij toe.

“Als je op die manier reist, kan je fantastische ervaringen opdoen die een blijvende indruk achterlaten. Zo ontdek je magische plekken, ook in eigen land!’. Én … in eigen stad. Om het met een toepasselijk Latijns begrip uit te drukken: ‘Genius loci’, de lijfspreuk van menig kunstliefhebber. Vrij vertaald betekent het de ziel van een stad of een plek zoeken, bewonderen én bewaren.”

Is er dan zo’n plek in eigen stad waar je dit ervaart?

Xavier: “Ik reflecteer al jarenlang over het voormalige hotel Regina Providence in de Van Iseghemlaan. Een gebouw met een geheel eigen karakter en al eeuwenlang een plek waar mensen elkaar ontmoeten. Helaas had het de laatste jaren een troosteloze aanblik. Ik droomde. Ik hoopte. Vorig jaar ging mijn wens in vervulling. Dankzij de gevelrenovatie pronkt het gebouw weer met de neoclassicistische uitstraling van weleer. Ook de art-decoaccenten getuigen van een rijk verleden. Een gebouw is zoveel meer dan een verzameling stenen. De geschiedenis ervan brengt talrijke verhalen opnieuw tot leven. Dat is wat mij zo intrigeert. Zo draagt dit gebouw vele geheimen van de levenswandel van James Ensor”.

Oostende. Ze is mijn muze, mijn inspiratie” — James Ensor

In gesprek met Xavier Tricot, multidisciplinair kunstenaar en Ensorkenner

Het Ensorhuis, een blik in de ziel van de kunstenaar

Xavier: “Het is geen toeval dat de stad Oostende op deze locatie ‘de meester van de zee’ wil eren. Toerisme Oostende heeft concrete plannen om dit culturele erfgoed beter te ontsluiten. Dit in samenwerking met Toerisme Vlaanderen en de Provincie West-Vlaanderen. Immers pal ernaast – in de Vlaanderenstraat 27 – ligt ‘het James Ensorhuis’. In dit pand woonde en werkte de meester van 1917 tot aan zijn dood in 1949. Zijn oom en ouders baatten er een schelpen- en souvenirwinkel uit. Op het gelijkvloers en eerste verdieping dat deel uitmaakt van hotel Regina Providence opent vanaf 19 mei 2020 een gloednieuw interactief bezoekerscentrum. Dit project staat momenteel letterlijk in de steigers.”

“Als ik zeg dat dit mij hoopvol stemt, dan is dat een understatement. Al sinds jonge leeftijd ben ik gefascineerd door het werk van Ensor. Mijn hele loopbaan staat in het teken van onderzoek naar zijn leven en zijn werk. Er zit zoveel diepgang in zijn kunst dat mijn studie eigenlijk nooit af is.”

Xavier Tricot is zichtbaar enthousiast over het project en zet zich in voor de artistieke invulling van de museale ruimte.

Brug naar Reizen naar Morgen

“Wat mij zo aantrekt is de respectvolle benadering van het erfgoed, in combinatie met een hedendaagse toeristische invulling”, gaat de Ensorkenner verder. “Dit lijkt een tegenstelling voor wie denkt dat toerisme en cultuur geen goed huwelijk is, maar ik beschouw mezelf liever als een bruggenbouwer.”
Samen bezoekers op ontdekking nemen. Ervaringen en kennis delen.

Een bijzondere bijdrage aan de gemeenschap

Zijn passie om met kunst te bezielen gaat heel ver. Zo vergaarde hij een brede kunstcollectie met een geschatte waarde van maar liefst 500.000 euro. Tot hij in 2012 zijn waardevolle aanwinsten schonk aan de stad Oostende en Mu.Zee. Een gebaar dat kan tellen! Als we zo iemand niet beschouwen als een mecenas voor zijn stad en de vele bezoekers, wie dan wel? Zelf blijft hij er bescheiden bij. Hij beschouwt dit als een bijdrage voor de gemeenschap. De symboliek die erachter schuilt is er een van bewust na te denken wat we volgende generaties willen nalaten. Hoe op een respectvolle manier erfgoed en cultuur verder exploiteren? Hier gaat zijn bezorgdheid naar uit. Erfgoed is een kostbaar geschenk, hoe kleinschalig ook.

Als storyweaver was het heerlijk genieten van de inspirerende woordenzee van Xavier.

Een gesprek met veel stof tot nadenken. Wat zegt een oude wijsheid alweer? ‘Als je iets wil veranderen, begin bij jezelf.’

Xavier Tricot

Xavier Tricot ademt kunst en cultuur. Zijn werk als multidisciplinair kunstenaar kenmerkt zich door de paradox “objectiviteit versus subjectiviteit”. Voort is hij vermaard als kunsthistoricus en curator van tentoonstellingen. Internationaal verwierf hij naam en faam als Ensorkenner. Een waardering voor het jarenlange onderzoek en de grondige inventarisatie van het oeuvre van James Ensor. Hoe meer meesters van de zee, hoe beter. Léon Spilliaert behoort evengoed tot zijn onderzoeksveld. Met 13 catalogi en 25 andere literaire publicaties mag de Oostendenaar zich ook een getalenteerd schrijver noemen. Zijn levenswerk bracht hem in alle uithoeken van de wereld.

Els Goethals

Het carrièrepad van Els Goethals leidde naar boeiende aspecten van de toeristische sector. Zo ontvouwde zich een sterke passie voor inspirerende reisbelevingen. In 2004 begon ze aan haar gevarieerde loopbaan bij Toerisme Oostende vzw, van coördinator commerciële activiteiten tot projectmanager. Daarnaast kan ze haar creativiteit kwijt met liefde voor taal. De West-Vlaamse gaat graag op zoek naar verbindende verhalen. Enthousiast als ze is, ontdekt ze zo unieke en verrijkende ervaringen. Reis mee, beleef mee via haar blog Copytaste.